مجله لیزان
ماده 105 قانون مالیاتهای مستقیم
در این مقاله از آکادمی لیزان، بهصورت ویدیویی و متنی به تحلیل و آموزش دقیق ماده ۱۰۵ قانون مالیاتهای مستقیم و تمامی تبصرههای مرتبط با آن میپردازیم. این ماده از مهمترین بخشهای قانون مالیات در ایران است که نحوه محاسبه مالیات شرکتها و اشخاص حقوقی را مشخص میکند. اگر میخواهید بدانید سود شرکتها چگونه مشمول مالیات میشود و چه استثنائاتی در تبصرهها وجود دارد، حتماً این آموزش را از دست ندهید.
ماده 105 قانون مالیاتهای مستقیم:
جمع درآمد شرکتها و درآمد ناشی از فعالیتهای انتفاعی سایر اشخاص حقوقی که از منابع مختلف در ایران یا خارج از ایران تحصیل میشود، پس از وضع زیانهای حاصل از منابع غیر معاف و کسر معافیتهای مقرر بهاستثنای مواردی که طبق مقررات این قانون دارای نرخ جداگانهای میباشد، مشمول مالیات به نرخ بیست و پنج درصد (25%) خواهند بود.
مثال : سود خالص شرکت تضامنی صالحی و شرکا در سال 1404 مبلغ 1،200،000،000 گزارش شده است. از این مبلغ 120،000،000 به عنوان اندوخته در نظر گرفته شده و مبلغ 600،000،000 نیز به عنوان سود نقدی بین شرکا توزیع شده است.
مطلوب است: محاسبه مالیات عملکرد شرکت تضامنی صالحی و شرکا برای سال 1404
جواب مثال در ویدیو توضیح داده شده است.
تبصره 1: در مورد اشخاص حقوقی ایرانی غیر تجاری که به منظور تقسیم سود تأسیس نشدهاند، در صورتی که دارای فعالیت انتفاعی باشند، از مأخذ کل درآمد مشمول
مالیات فعالیت انتفاعیآنها مالیات به نرخ مقرر در این ماده وصول میشود.
تست: نحوه تعیین و نرخ مالیات فعالیت انتفاعی حقوقی ایرانی غیرتجاری که بهمنظور تقسیم سود تأسیس نشدهاند، از مأخذ کل درآمد مشمول مالیات ………………………….
وصول میشود.
الف) فعالیت انتفاعی آن ها، مالیات به نرخ مقرر در ماده 105 ق.م.م
ب) فعالیت انتفاعی آن ها، مالیات به نرخ مقرر در ماده 131 ق.م.م
ج) اشخاص حقوقی ایرانی غیرتجاری، مالیات به نرخ مقرر در ماده 131 ق.م.م
د) اشخاص حقوقی به طور اعم، مالیات به نرخ 25 درصد
پاسخ صحیح: گزینه الف
تبصره 2 : اشـخاص حـقـوقی خـارجی و مـوسـسات مـقیم خـارج از ایـران بـه اسـتثنای مـشمولان تبصره (5) ماده (109) و ماده (113) این قانون از مأخذ کل درآمد مشمول مالیاتی که از بهره برداری سرمایه در ایران یا از فعالیتهایی که مستقیما یا به وسیله نمایندگیاز قبیل شعبه، نماینده، کارگزار و امثال آن در ایران انجام میدهند یا از واگذاری امتیازات و سایر حقوق خود، انتقال دانش فنی، دادن تعلیمات، کمکهای فنی یا واگذاری فیلمهای سینمایی از ایران تحصیل میکنند به نرخ مذکور در این ماده مشمول مالیات خواهند بود. نمایندگان اشخاص و موسسات مذکور در ایران نسبت به درآمدهایی که به هر عنوان به حساب خود تحصیل میکنند طبق مقررات مربوط به این قانون مشمول مالیات میباشند.
تبصره 3 : در موقع احتساب مالیاتبردرآمد اشخاص حقوقی اعم از ایرانی یا خارجی، مالیاتهایی که قبلاً پرداخت شده است با رعایت مقررات مربوط از مالیات متعلق کسر خواهد شد و اضافه پرداختی از این بابت قابلاسترداد است.
تبصره 4: اشخاص اعم از حقیقی و حقوقی نسبت به سود سهام یا سهام الشرکه دریافتی از شرکتهای سرمایهپذیر مشمولمالیات دیگری نخواهند بود.
بخشنامه 200/93/126 مورخ 1393/11/12: «مشمولیت سود دریافتی از شرکت های سرمایه پذیر مقیم خارج»
طبق تبصره مذکور، اشخاص اعم از حقیقی و حقوقی نسبت به سود سهام یا سهام الشرکه دریافتی از شرکتهای سرمایهپذیر مشمول مالیات دیگری نخواهند بود، باتوجهبه عبارت مالیات دیگری در تبصره فوقالذکر، منظور از شرکت سرمایهپذیر شرکت ایرانی یا خارجی است که طبق قانون و مقررات مربوط مشمول مالیات در ایران بوده و بابت درآمدهای خود حسب مورد مالیات پرداخت نموده یا بهموجب قانون و مقررات از معافیتهای مالیاتی استفاده کرده است. بنابراین با عنایت بهمراتب فوق حکم تبصره 4 ماده 105 اشخاص اعم از حقیقی و حقوقی نسبت به سود سهام یا سهام الشرکه دریافتی از قانون مالیاتهای مستقیم شامل سود سهام یا سهمالشرکه دریافتی از شرکتهای مقیم خارج از کشور که مشمول مالیات ایران نشدهاند، نمیباشد. بدیهی است در مواردی که بابت سود سهام دریافتی از شرکت سرمایهپذیر مقیم خارج از کشور، در محل کشور شرکت سرمایهپذیر خارجی، مالیات پرداخت شده باشد، حکم تبصره ماده 180 قانون مالیاتهای مستقیم جاری میباشد. این بخشنامه جایگزین بخشنامه فوقالذکر میشود. سرمایهپذیر مشمول مالیات دیگری نخواهند بود.
تست:
مالیات درآمد حاصل از سود سهام دریافتی از اشخاص حقوقی مطابق با کدام یک از عبارات زیر محاسبه میشود؟
الف) کل سود دریافتی به نرخ های ماده 131 ق.م.م
ب) کل سود دریافتی به نرخ 25 درصد
ج) کل سود سهام دریافتی به نرخ 22.5 درصد
د) به سود سهام دریافتی مالیاتی تعلق نمیگیرد.
پاسخ صحیح: گزینه چهارم صحیح است.
تست: اشخاص ………… نسبت به سود سهام دریافتی از شرکت سرمایهپذیر ………… که طبق قانون و مقررات مربوط مشمول مالیات در ایران بوده، مشمول مالیات دیگری نخواهد بود.
الف) حقوقی – ایرانی یا خارجی ب) حقیقی و حقوقی – ایرانی
ج) حقوقی – ایرانی د) حقیقی و حقوقی – ایرانی یا خارجی
پاسخ صحیح: گزینه چهارم صحیح است.
تبصره 5 : در مواردی که به موجب قوانین مصوب وجوهی تحت عناوین دیگری غیر از مالیات بردرآمد از مأخذ درآمد مشمول مالیات اشخاص قابل وصول باشد، مالیات اشخاص پس از کسر وجوه مزبور به نرخ مقرر مربوط محاسبه خواهد شد.
تبصره 6 : درآمد مشمول مالیات ابرازی شرکتها و اتحادیههای تعاونی متعارف و شرکتهای تعاونی سهامی عام مشمول بیست و پنج درصد (25%) تخفیف از نرخ موضوع این ماده میباشد.
بخشنامه شماره 200/94/52 تاریخ 1394/05/13:
1- طبق بند (8) ماده (1) قانون اجرای سیاستهای کلی اصل چهل و چهارم (44 ) قانون اساسی مصوب 1386/11/8 شرکت تعاونی، شخص حقوقی است که با رعایت قانون بخش تعاونی اقتصاد جمهوری اسلامی ایران مصوب 1370 مجلس شورای اسلامی و موادی از قانون شرکتهای تعاونی مصوب 1350 که نسخ نشده است و اصلاحات بعدی آنها تشکیل شده باشد. این نوع شرکت، تعاونی متعارف نیز نامیده میشود. همچنین بر اساس بند 9 ماده 1 همان قانون (شرکت تعاونی سهامی عام، نوعی شرکت سهامی عام است که با رعایت قانون تجارت و محدودیتهای مذکور در این قانون) اجرای سیاستهای کلی اصل چهل و چهارم قانون اساسی تشکیل شده باشد؛ بنابراین صرفاً شرکتهای تعاونی و اتحادیههای آنها و شرکتهای تعاونی سهامی عام که تشکیل آنها در انطباق با تعاریف مذکور باشد، مشمول تخفیف موضوع تبصره مزبور میباشند.
2- با توجه بهصراحت تبصره (6) ماده 105 قانون مالیاتهای مستقیم، درآمد مشمول مالیات ابرازی شرکتها و اتحادیههای تعاونی متعارف و شرکتهای تعاونی سهامی عام مشمول بیست و پنج درصد (% 25) تخفیف از نرخ موضوع ماده مذکور میباشد و درآمدهای کتمان شده، هزینههای برگشتی و سایر مواردی که بر اساس مقررات به درآمد مشمول مالیات ابرازی شرکت اضافه میشود مشمول تخفیف مذکور نبوده و به نرخ مقرر در ماده 105 قانون مالیاتهای مستقیم مشمول مالیات میباشد. در مواردی هم که درآمد شرکت و اتحادیه به روش علی الراس تعیین میگردد، درآمد مشمول مالیات ابرازی اشخاص مذکور، مشمول تخفیف یادشده خواهد بود.
تبصره 7: بهازای هر ده درصد (10%) افزایش درآمد ابرازی مشمول مالیات اشخاص موضوع این ماده نسبت به درآمد ابرازی مشمول مالیات سال گذشته آنها، یک واحد درصد و حداکثر تا پنج واحد درصد از نرخهای مذکور کاسته میشود. شرط برخورداری از این تخفیف تسویه بدهی مالیاتی سال قبل و ارائه اظهارنامه مالیاتی مربوط به سال جاری در مهلت اعلام شده از سوی سازمان امور مالیاتی است.