مجله لیزان
صفر تا صد مخارج جاری و سرمایه ای
گاه بعد از تحصیل دارایی و آماده‌شدن برای استفاده موردنظر، مخارجی در ارتباط با دارایی صورت می‌گیرد که این مخارج به مخارج جاری و سرمایه ای طبقه بندی می شوند. در این مقاله از آکادمی لیزان به صورت کامل این موضوع را بررسی خواهیم کرد تا شما عزیزان با تمامی نکات آن آشنا شوید.
به‌طورکلی، این مخارج به دودسته تقسیم می‌شوند:
1- مخارج جاری: مخارجی است که موجب حفظ و نگهداری دارایی در شرایط عملیاتی و عادی می‌شود و تأثیری در افزایش منافع اقتصادی آتی برای واحد تجاری ندارد. این‌گونه مخارج که اصطلاحاً به آن‌ها هزینه تعمیر و نگهداری اطلاق می‌شود باید در دوره وقوع به‌عنوان هزینه شناسایی شوند. برای مثال هزینه تعمیر و نگهداری ماشین‌آلات، هزینه تعمیرات جزئی ساختمان، هزینه سوخت و…
2- مخارج سرمایه‌ای: مخارجی است که منافع اقتصادی حاصل از آن علاوه بر دوره جاری به دوره‌های آتی نیز تسری می‌یابد. این‌گونه مخارج به بهای تمام شده دارایی اضافه شده و در طول عمر مفید آن به‌تدریج از طریق استهلاک به دوره‌های مالی مورد انتفاع تخصیص می‌یابد. مخارجی که حداقل یکی از شرایط زیر را داشته باشد، مخارج سرمایه تلقی می‌شود:
- افزایش در عمر مفید دارایی
- افزایش در ظرفیت تولید دارایی
- بهبود قابل‌ملاحظه در کیفیت محصول
- کاهش قابل‌ملاحظه در هزینه‌های عملیاتی
در عمل اغلب واحدهای تجاری به‌منظور اجتناب از مشکلات محاسبه استهلاک اقلام جزئی، تمام مخارج کمتر از حد معینی (مثلاً 2 میلیون تومان) را به‌عنوان هزینه تلقی می‌کنند. به‌عنوان‌مثال اقلامی نظیر ماشین دوخت و سطل زباله، اگرچه جزو دارایی‌های واحد تجاری به‌حساب می‌آیند، اما باتوجه‌به کیفیت اهمیت و فزونی منافع بر مخارج، این‌گونه دارایی‌ها در تاریخ تحصیل به‌عنوان هزینه دوره منظور می‌شوند.
معمولا مخارج سرمایه ای در رابطه با دارایی های ثابت شامل موارد زیر هستند:
1- تعویض و نوسازی (جایگزینی و بهسازی):
ویژگی خاص مخارج تعویض و نوسازی این است که از نظر مبلغ عمده و ازنظر وقوع غیرمستمر می‌باشند و هر دو منافع آتی جدیدی برای واحد تجاری به همراه دارند. به همین دلیل به‌عنوان مخارج سرمایه‌ای تلقی می‌شوند.
نحوه حسابداری مخارج تعویض و نوسازی به صورت زیر است:
– درصورتی‌که بهای تمام شده و استهلاک انباشته دارایی قدیمی مشخص یا به نحو معقولی قابل‌برآورد باشد، حساب‌های مرتبط با دارایی قدیمی از دفاتر حذف، دارایی جدید جایگزین آن شده و سود و زیان شناسایی می‌گردد.
– درصورتی‌که بهای تمام شده و استهلاک انباشته دارایی قدیمی مشخص یا به نحو معقولی قابل‌برآورد نباشد، چنانچه کمیت یا کیفیت واحدهایی که دارایی تولید می‌کند، افزایش یابد مخارج به بدهکار حساب دارایی منظور می‌شود. اما درصورتی‌که مخارج انجام شده باعث افزایش عمر مفید دارایی شود این مخارج به بدهکار حساب استهلاک انباشته منظور می‌شود.
2- گسترش و الحاق (اضافات):
چناچه دارایی اضافه شده بخش لاینفکی از دارایی قدیمی باشد باید در طول عمر مفید برآوردی یا باقی مانده عمر دارایی قدیم هرکدام که کوتاه تر است، مستهلک شود.
در صورتی که دارایی اضافه شده قابل تفکیک باشد، مخارج در یک حساب جداگانه به عنوان یک دارایی ثبت و طی عمر مفید برآوردی مستهلک می شود.
درصورتی‌که در فرآیند گسترش و الحاق مجبور به کنارگذاری دارایی های موجود شویم می بایست حساب های مرتبط با دارایی موجود از دفاتر حذف و هرگونه زیان ناشی از کنارگذاری دارایی موجود در طول دوره شناسایی شود.
3- مخارج جابه جایی و نصب مجدد:
این‌گونه مخارج درصورتی‌که بهای تمام شده نصب اولیه و استهلاک انباشته آن مشخص باشد، همانند تعویض و نوسازی با آن برخورد می‌شود و درصورتی‌که بهای تمام شده و استهلاک انباشته نصب اولیه مشخص نباشد، مخارج جابه‌جایی و نصب مجدد اگر بااهمیت باشد، به‌حساب دارایی منظور می‌شود و در صورت بااهمیت نبودن به‌عنوان هزینه دوره شناسایی می‌گردد.
4- تعمیرات اساسی:
مخارج عمده‌ای که به‌صورت غیرمستمر صرف تعمیرات کلی دارایی می‌شود و منجر به افزایش کارایی یا عمر مفید دارایی نسبت به زمان قبل از تعمیر دارایی می‌شود، اصطلاحاً تعمیرات اساسی نامیده می‌شود. حسابداری مخارج تعمیرات اساسی بر حسب مورد مشابه تعویض و نوسازی یا گسترش و الحاق است.